درهم شکستن زیر بار خبرهای بد

زینب دانشور/ کسی او را نمی شناخت اما حالا با گذری ساده به موتورهای جست و جو، با انبوهی از فیلم‌هایی رو به رو می شوی که میان زمین و آسمان در حال هنرنمایی است. معلق ویولون می نوازد و در ارتفاع هزاران متری همه را به جشن عروسی اش دعوت می کند. چتربازی نافرجام محمد چند روزی است تیتر رسانه‌ها و داغ ترین ویدئوی شبکه های مجازی شده و دل های زیادی را داغدار و داغ دل های زیادی از جمله خانواده‌های آتش نشانان پلاسکو را تازه کرد.
حادثه آن قدر شوکه کننده و ناباورانه بود که به سرعت پخش شد و تصاویر آن دست به دست چرخید تا ایرانیان لحظه دردناک عروج محمد بزرگی چترباز 36 ساله ای را ببینند که قصد داشت در چهارمین سالگرد وقوع حادثه ساختمان پلاسکو با پرش از یک نردبان آتش‌نشانی به شهدای پلاسکو ادای احترام کند اما باز نشدن چتر، او را به جمع شهدای پلاسکو برد. دیدن این صحنه های فجیع دل می خواهد با این حال هم در شبکه های مجازی و هم در خبرگزاری ها و سایت های خبری بارها و بارها به اشتراک گذاشته می ‌شود و مردم را دردمند می کند.
دیدن و انتشار چنین تصاویری آن قدر فراگیر شده که تیترهای هشداردهنده و با علامت +18 هم افاقه نکرده و کنجکاوی افراد کار خودش را می کند. خشونت، پیام بی‌ چون و چرای این گونه صحنه ‌هاست؛ خشونتی که بارها و بارها کلیک می‌شود و اثرات ناخوشایندی روی اعصاب و روان می گذارد.
کار به جایی رسیده که روزمان با انواع و اقسام خبرهای ناخوشایند شروع می شود گویا هیچ اتفاق مثبت و خوشحال کننده ای در کشور و جهان رخ نداده و حتی قاب تلویزیون و پرده سینما هم به نمایش ناخوشایندی ها عادت کرده اند.
یکی از موضوعات برجسته‌ای که در هر جامعه قابلیت بررسی، تامل و تعمق دارد، تمرکز عمومی بر جنس و نوع اخبار و تولیدات فرهنگی است. در این مفهوم یک جامعه سلامت به همان میزانی که موضوعات منفی، حوادث و وقایع تاثربرانگیز را بازتاب می‌دهد، نگاهی به دستاوردها، پیشرفت‌ها و جهش‌هایی دارد که در جامعه در حال رخ دادن است. توازن بین اخبار منفی و مثبت می‌تواند تامین‌کننده سلامت روانی و حال خوب اعضای جامعه باشد؛ این شرایط را مقایسه کنید با وضعیتی که عمده آنچه در اخبار رسانه و تولیداتی چون فیلم‌های سینما یا سریال‌ها تلویزیونی نمایش داده می‌شود، یکسره نقاط منفی، ضعف‌ها و ناکارآمدی‌ها را به تصویر کشیده و نارسایی‌ها را گوشزد می‌کند. در چنین شرایطی اضطراب و افسردگی پیامد قابل انتظار و بدیهی وضعیت روانی افراد جامعه است. بر این اساس لزوم بازنگری بر میزان اخبار منفی در جامعه و تلاش برای بازگرداندن جامعه به سمت تعادل، ضروری است.
روان شناسان عقیده دارند مشاهده تصاویر دردناک منجر به پدیده‌ای به نام «آسیب روانی نیابتی» می‌شود و مشاهده این تصاویر می‌تواند برای افراد موجب حس ناامنی، تنش و اضطراب شود این در حالی است که تصاویر خشونت‌آمیز تقریبا به وسیله هر کاربر در شبکه‌های اجتماعی در دسترس است. نتیجه مطالعه‌ای که در کنفرانس سالانه انجمن روانشناسان انگلیس ارائه شده نشان می‌دهد تماشای صحنه‌های خشن در رسانه‌های اجتماعی ممکن است به بروز اختلال تنش‌زای پس از رویداد (PTSD) منجر شود.شبکه‌های اجتماعی باعث شده‌اند تا همه بتوانند اخبار خشونت‌بار و تصاویر فجیع را با جزئیاتی وحشتناک و بدون تعدیل ببینند. تماشای این اتفاقات و حس کردن عذاب افرادی که آن ها را تجربه کرده‌اند ممکن است بر زندگی روزمره ما تاثیر بدی داشته باشد.
اختلال تنش‌زای پس از رویداد معمولا در افرادی بروز می‌کند که شاهد اتفاقات وحشتناک بوده‌اند، کسانی که در جنگ یا اسیر بوده‌اند و نیز افرادی که شاهد یا قربانی تصادف ترافیکی یا قربانی تجاوز بوده‌اند. این افراد مرتب خاطره، صحنه‌ها و احساسات خودشان در زمان این اتفاقات برایشان زنده می‌شود یا خواب آن ها را می‌بینند. آن ها اضطراب و افسردگی شدید پیدا می‌کنند و به راحتی از کوره در می‌روند و به شدت عصبانی می‌شوند. این افراد احساسات و عواطف مثبت را حس نمی‌کنند، علاقه به زندگی و فعالیت‌هایش را از دست می‌دهند و برای پرهیز از زنده شدن آن اتفاق، فعالیت و معاشرت‌های خود را محدود می‌کنند.
روان شناس بالینی در گفت و گو با خبرنگار «خبر جنوب» با بیان این که اخبار منفی غیرمستقیم آسیب های روانی بر افراد می گذارد و خشونت را عادی می کند گفت: در چنین شرایطی فرد چون خود را ناتوان در برابر کنترل شرایط می بیند معذب شده و خودخوری می کند.
لیلا کاشانی افزود: ترس از مواجه شدن با اتفاقات ناخوشایندی که ممکن است رخ دهد این افراد را منتظر و نگران نگه می دارد که نهایتا وسواس و اضطراب را در فرد ایجاد می کند.وی تصریح کرد: از آن جا که جامعه جوان بیشتر در مواجهه با این اخبار قرار دارند و در کنترل عواطف و رفتار خود هم ناتوانند دچار رفتارهای هیجانی شده و گاه کنجکاوی و تقلید در آن ها دردسرساز می شود.
این کارشناس با بیان این که جوانان ما نیازمند پاسخ به هیجانات هستند افزود: شرایط محیطی و اقتصادی موانع زیادی را سد راه تخلیه هیجانات قرار داده و مجموع این عوامل خشونت پنهان را موجب می شود که مواجه شدن با تصاویر خشونت آمیز و شنیدن پی در پی اخبار ناگوار نیز بر تشدید این خشونت دامن می زند و حتی گاه به جای ناراحت شدن سرخوشی را در این افراد ایجاد می کند.کاشانی بیان کرد: اگر کمی هوشمندانه تر و با وسواس بیشتر به این ماجرا توجه کنیم به نظر می رسد این خود ما هستیم که باید فضا را تلطیف و خود را در معرض اخبار منفی و تصاویر دلخراش قرار ندهیم.
این روان شناس تاکید کرد: شاید این که شنیدن و دیدن اخبار بد و منفی چه تاثیری بر زندگی روزانه ما می گذارد را نادیده بگیریم در حالی که آرامش ذهنی را دچار خلل می کند.
کاشانی گفت: نظریه روحیه‌محور اثبات می کند افراد مضطرب بیشتر به دنبال اخبار منفی اند و استرس دارند که برای خود و اطرافیانشان اتفاق بدی بیفتد بنابراین باید خود در مقابل این اخبار بایستیم.
وی بیان کرد: برقراری تعادل در پیگیری خبرها بسیار بااهمیت است چرا که به این ترتیب شادی های ساختگی و خودخواسته روح و روان را تلطیف می کند.
این روان شناس بالینی شراکت در فعالیت‌های‌ اجتماعی را مرهمی بر حس منفی ناشی از خبرهای بد دانست و ادامه داد: خبرهای دلگرم کننده و مثبت می تواند بر سلامت روان جامعه اثرگذار باشد اما متاسفانه فقر، اعتیاد، اختلاس، کرونا و ... محیطی پر از استرس ساخته. کاشانی با بیان این که انبوه اخبار منفی در رسانه ها و شبکه های مجازی ترس، بدبینی، عدم اعتماد به نفس و ... را اشاعه می دهد افزود: در حالی که تزریق امید و نشاط به کمک رشد و بهبود روان جامعه خواهد آمد.وی با تاکید بر این که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بدون هیچ فیلتری مدام در حال انتشار اخبار ناخوشایندند گفت: در این اوضاع که با بدها محاصره ایم ورزش کردن، رسیدگی به هنرها و کارهایی که علاقه مندی ماست،‌دیدن فیلم ها و مراوده با افرادی که اثر مثبت بر ما دارند می تواند راه چاره ای تلقی شود.این روان شناس بالینی بیان کرد: اگر هر یک از ما متعهد می شد اخبار ناخوشایند و تصاویر دلخراش را در شبکه‌های مجازی بسط ندهد و از یک جا جلو این زنجیره اشاعه انرژی منفی گرفته شود مسلما یک جا قطع خواهد شد.
کاشانی با اشاره به این که روز به روز اخبار ناگوار و حوادث دردناک بیشتر می شود گفت: به جز آن این رسانه ها و شبکه های اجتماعی اند که قفسی برای ما ساخته و انسان ها را در دام می اندازند که مواجهه با آن ها توانایی را برای حل و برگشت به آرامش را سخت می کند و بایستی به آن ها فیلتر چنین مواردی را گوشزد کرد.
این روان شناس ادامه داد: روزهای پرالتهابی را پشت سر می گذاریم وضعیت اقتصادی، کرونا، تحریم و هزاران خبر بد که باید تا جای ممکن از آن ها فاصله بگیریم و عزیزانمان را از تلاقی با آن ها دور نگه داریم.

/انتهای متن/